Ορόσημο Ραφήνας: Πανελλήνιες – Θέματα και απαντήσεις στα Αρχαία Ελληνικά – rpn

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΤΡΙΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2024
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΕΞΙ (6)
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πλούταρχος, Περὶ Ἀλεξάνδρου τύχης καὶ ἀρετῆς, 6 329Α-D
Καὶ μὴν ἡ πολὺ θαυμαζομένη πολιτεία τοῦ τὴν Στωικῶν αἵρεσιν καταβαλομένου Ζήνωνος εἰς ἓν τοῦτο συντείνει κεφάλαιον, ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος, ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης. Τοῦτο Ζήνων μὲν ἔγραψεν ὥσπερ ὄναρ ἢ εἴδωλον εὐνομίας φιλοσόφου καὶ πολιτείας ἀνατυπωσάμενος, Ἀλέξανδρος δὲ τῷ λόγῳ τὸ ἔργον παρέσχεν. Οὐ γὰρ, ὡς Ἀριστοτέλης συνεβούλευεν αὐτῷ, τοῖς μὲν Ἕλλησιν ἡγεμονικῶς τοῖς δὲ βαρβάροις δεσποτικῶς χρώμενος, καὶ τῶν μὲν ὡς φίλων καὶ οἰκείων ἐπιμελόμενος τοῖς δ’ ὡς ζῴοις ἢ φυτοῖς προσφερόμενος, πολέμων πολλῶν καὶ φυγῶν ἐνέπλησε καὶ στάσεων ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν, ἀλλὰ κοινὸς ἥκειν θεόθεν ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς τῶν ὅλων νομίζων, οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν, ὥσπερ ἐν κρατῆρι φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς διαίτας, πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας, ἀκρόπολιν δὲ καὶ φρουρὰν τὸ στρατόπεδον, συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη. Να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις σας με παραπομπές στο κείμενο.

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
1. Ο Ζήνων προτείνει οι άνθρωποι να ζουν σε διαφορετικές πολιτείες με διαφορετικούς κανόνες δικαίου.
2. Η ιδεώδης πολιτεία του Ζήνωνα παρομοιάζεται με μία αγέλη ζώων που ζουν σύμφωνα με τον «νόμο».
3. Ο Αλέξανδρος απέφυγε τους πολέμους, επειδή ακολούθησε τις συμβουλές του Αριστοτέλη.
4. Ο Αλέξανδρος χρησιμοποιούσε βία, όταν δεν επαρκούσε ο λόγος.
5. Ο Αλέξανδρος απαιτούσε να θεωρούνται όλοι οι αλλόφυλοι πονηροί.
Μονάδες 10
Β1. Με βάση το απόσπασμα «κοινὸς ἥκειν θεόθεν…ἡγεῖσθαι πάντας», να εντοπίσετε δύο χαρακτηριστικά που αποδίδει ο Πλούταρχος στον Αλέξανδρο (μονάδες 2) και να συνδέσετε αυτά τα χαρακτηριστικά με τη νέα αντίληψη για την πατρίδα και την οικουμένη (μονάδες 8).
Μονάδες 10
Β2. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Στο έργο «Τὰ εἰς ἑαυτόν» ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος καταγράφει τους στοχασμούς του με βάση τη στωική φιλοσοφία.
Άσχετα με το αν το Σύμπαν το αποτελούν άτομα ή μία συγκροτημένη Φύση, πρώτο και βασικό σου αξίωμα ας είναι το: «Είμαι μέρος ενός συνόλου που υπακούει σε φυσικούς νόμους». Δεύτερο, ότι «με συνδέει μια συγγένεια με τα ομοειδή μέρη». Έχοντας αυτά κατά νου, εφ’ όσον αποτελώ ένα μέρος, δεν θα δυσανασχετήσω με κάτι που θα απονείμει το όλον, γιατί τίποτα δεν είναι επιζήμιο για το μέρος αν συμφέρει στο όλον. Γιατί το σύμπαν δεν εμπεριέχει τίποτα που να μην είναι προς το συμφέρον του· αυτό είναι μεν κοινό γνώρισμα όλων των φύσεων – μόνο που η φύση του κόσμου έχει ακόμη ένα προνόμιο: καμία εξωτερική αιτία δεν την υποχρεώνει να γεννήσει κάτι βλαβερό για τον εαυτό της. Όσο θα θυμούμαι ότι είμαι μέρος ενός τέτοιου συνόλου, θα μένω ευχαριστημένος, ό,τι και να προκύψει. Και εφ’ όσον με συνδέει ένα είδος συγγένειας με τους συνανθρώπους μου δεν θα πράξω τίποτε το ακοινώνητο, κι ακόμη περισσότερο, θα κατευθύνω κάθε μου
ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
παρόρμηση προς το κοινωνικό συμφέρον, συγκρατώντας κάθε αντίθετη παρόρμηση. Αν το κατορθώσεις αυτό, δεν μπορεί παρά να κυλά αρμονικά η ζωή, όπως θα μπορούσες να φανταστείς πως κυλά η ζωή ενός πολίτη που επιδίδεται σε πράξεις ωφέλιμες για τους συμπολίτες του και μένει ευχαριστημένος με όσα του απονέμει η πολιτεία.
Μάρκος Αυρήλιος, Τὰ εἰς ἑαυτόν, 10,6 (μτφρ. Γ. Αβραμίδης, εκδ. Θύραθεν, Θεσσαλονίκη, σσ. 193-194).
Να εντοπίσετε δύο ομοιότητες ανάμεσα στην Πολιτεία του Ζήνωνα, όπως περιγράφεται στο απόσπασμα «Καὶ μὴν…τὸ ἔργον παρέσχεν.» και στο παράλληλο κείμενο του Μάρκου Αυρήλιου. Μονάδες 10
Β3. Να συμπληρώσετε το κενό στις παρακάτω προτάσεις με ομόρριζα, απλά ή σύνθετα, των λέξεων με έντονη γραφή: α) συντείνει: Χαμήλωσε την ………. του ήχου της τηλεόρασης. β) αἵρεσιν: Η συμμετοχή στην εκδρομή ήταν ………. . γ) κρατῆρι: Αν και ηλικιωμένος, είχε γερή ………. . δ) ἐνέπλησε: Η υπογεννητικότητα οδηγεί σε μείωση του ……….. ε) χρώμενος: Διάβασε τις οδηγίες ………. .
Μονάδες 10
Β4. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση: Στήλη Α Στήλη Β
1. Μία από τις μεθόδους του Σωκράτη για την αναζήτηση της αλήθειας ήταν
α. το πείραμα.
β. η διάλεξη.
γ. η διαλεκτική.

2. Η ιδεώδης Πολιτεία του Πλάτωνα κοσμείται από
α. σοφία, ανδρεία, δικαιοσύνη, σωφροσύνη.
β. σοφία, ανδρεία, πραότητα, δικαιοσύνη.
γ. μετριοφροσύνη, ανδρεία, δικαιοσύνη, παρρησία.

3. Ο Αριστοτέλης είχε ως πατέρα
α. τον Αμύντα τον Γ΄.
β. τον Νικόμαχο.
γ. τον Διογένη τον Λαέρτιο.

ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
4. Ο Ξενοκράτης διηύθυνε
α. την Ακαδημία.
β. το Λύκειο.
γ. τον Περίπατο.

5. Ο Ηράκλειτος υποστήριξε ότι
α. δαίμων είναι ο χαρακτήρας του ανθρώπου.
β. η ευδαιμονία σχετίζεται με τα πλούσια κοπάδια.
γ. η ευδαιμονία είναι ενέργεια της ψυχής.

Μονάδες 10
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, Θ 81.1-2
(εκδ. H.S. Jones και J.E. Powell, Thucydidis Historiae, Oxford Classical Texts, Οξφόρδη 1902)
Μετά το ολιγαρχικό πραξικόπημα του 411 π.Χ. στην Αθήνα και την ανταρσία των δημοκρατικών του αθηναϊκού στόλου που ναυλοχούσε στη Σάμο, ο Θρασύβουλος επιτυγχάνει την επιστροφή του Αλκιβιάδη από την εξορία.
Οἱ δὲ προεστῶτες ἐν τῇ Σάμῳ καὶ μάλιστα Θρασύβουλος, αἰεί γε τῆς αὐτῆς γνώμης ἐχόμενος, ἐπειδὴ μετέστησε τὰ πράγματα, ὥστε κατάγειν Ἀλκιβιάδην, [καὶ] τέλος ἀπ’ ἐκκλησίας ἔπεισε τὸ πλῆθος τῶν στρατιωτῶν, καὶ ψηφισαμένων αὐτῶν Ἀλκιβιάδῃ κάθοδον καὶ ἄδειαν πλεύσας ὡς τὸν Τισσαφέρνην κατῆγεν ἐς τὴν Σάμον τὸν Ἀλκιβιάδην, νομίζων μόνην σωτηρίαν εἰ Τισσαφέρνην αὐτοῖς μεταστήσειεν ἀπὸ Πελοποννησίων. γενομένης δὲ ἐκκλησίας τήν τε ἰδίαν ξυμφορὰν τῆς φυγῆς ἐπῃτιάσατο καὶ ἀνωλοφύρατο ὁ Ἀλκιβιάδης, καὶ περὶ τῶν πολιτικῶν πολλὰ εἰπὼν ἐς ἐλπίδας τε αὐτοὺς οὐ σμικρὰς τῶν μελλόντων καθίστη, καὶ ὑπερβάλλων ἐμεγάλυνε τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν παρὰ τῷ Τισσαφέρνει, ἵνα οἵ τε οἴκοι τὴν ὀλιγαρχίαν ἔχοντες φοβοῖντο αὐτὸν καὶ μᾶλλον αἱ ξυνωμοσίαι διαλυθεῖεν καὶ οἱ ἐν τῇ Σάμῳ τιμιώτερόν τε αὐτὸν ἄγοιεν καὶ αὐτοὶ ἐπὶ πλέον θαρσοῖεν, οἵ τε πολέμιοι τῷ Τισσαφέρνει ὡς μάλιστα διαβάλλοιντο καὶ [ἀπὸ] τῶν ὑπαρχουσῶν ἐλπίδων ἐκπίπτοιεν.
ἄδειαν: αμνηστία
ἀνωλοφύρατο: θρηνολογούσε
ξυνωμοσίαι: ολιγαρχικές οργανώσεις
ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Οἱ δὲ προεστῶτες … Πελοποννησίων.». Μονάδες 20
Γ2. Ο Αλκιβιάδης μεγαλοποιεί την επιρροή που ασκεί στον Τισσαφέρνη. Ποιες σκοπιμότητες εξυπηρετεί η ενέργειά του αυτή;
Μονάδες 10
Γ3.α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:
πλῆθος : τη δοτική πληθυντικού
ἰδίαν : τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό πολλὰ : τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό ἑαυτοῦ : την αιτιατική πληθυντικού θηλυκού γένους στο β ΄ πρόσωπο
ὑπαρχουσῶν : τον ίδιο τύπο στο αρσενικό
ἐλπίδων : τη δοτική του ενικού
(μονάδες 6)
Γ3.β. «[καὶ] τέλος ἀπ’ ἐκκλησίας ἔπεισε τὸ πλῆθος τῶν στρατιωτῶν, καὶ ψηφισαμένων αὐτῶν Ἀλκιβιάδῃ κάθοδον καὶ ἄδειαν πλεύσας ὡς τὸν Τισσαφέρνην κατῆγεν εἰς τὴν Σάμον τὸν Ἀλκιβιάδην»: Nα μεταφέρετε τις υπογραμμισμένες λέξεις στον παρακείμενο στον ίδιο τύπο στον οποίο βρίσκονται.
(μονάδες 4)
Μονάδες 10
Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους όρους που εμφανίζονται στο αδίδακτο με έντονα γράμματα:
τὰ πράγματα, ἄδειαν, ὡς τὸν Τισσαφέρνην, ἐκκλησίας, τῶν μελλόντων, οἴκοι, τῷ Τισσαφέρνει.
(μονάδες 7)
Γ4.β. πλεύσας: να χαρακτηρίσετε συντακτικά τη μετοχή και να την αναλύσετε στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. (μονάδες 3)
Μονάδες 10

ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζόμενους / τις εξεταζόμενες)
1. Στο εξώφυλλο να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά σας στοιχεία. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μη γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας.
2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας, να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.
3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει.
4. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
5. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 10.00 π.μ.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ  

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2024 

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

Α1. 

1. Λ (ἵνα μὴ οἰκῶμεν κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι  δικαίοις) 
2. Σ (εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος, ὥσπερ ἀγέλης συννόμου συντρεφομένης  νόμῳ κοινῷ.) 
3. Λ (Οὐ γάρ ἐνέπλησε τὴν ἡγεμονίαν πολέμων πολλῶν καὶ φυγῶν καὶ  στάσεων ὑπούλων, χρώμενος τοῖς μὲν Ἕλλησιν ἡγεμονικῶς τοῖς δὲ  βαρβάροις δεσποτικῶς, 

ὡς Ἀριστοτέλης συνεβούλευεν αὐτῷ,) 

4. Σ( τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε) 
5. Λ (συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·… τὸ δὲ  βαρβαρικὸν κακίᾳ) 

Β1. 

Ο Πλούταρχος, για να τεκμηριώσει τη σύνδεση του έργου του Αλέξανδρου με τη στωική διδασκαλία για την οικουμενική (κοσμική) πόλη, αναφέρει επιγραμματικά τις  διάφορες πλευρές της πολιτικής του Αλέξανδρου. 

1. Προβολή της πεποίθησης πως με την εκστρατεία και τις ενέργειές του εκπλήρωνε  μια θεϊκή αποστολή (ἤκειν θεόθεν) η οποία περιελάμβανε τα εξής:  -επιβολή μιας οικουμενικής τάξης πραγμάτων (κοινὸς ἁρμοστής)  -συμφιλίωση όλων των λαών (διαλλακτὴς τῶν ὅλων).  

Δηλαδή, ο Πλούταρχος θεωρούσε πως ο Αλέξανδρος οραματιζόταν ένα οικουμενικό  κράτος στο οποίο όλοι οι λαοί θα ζούσαν ισότιμα και δεν θα αισθάνονταν κάποιοι ότι  ήταν υποταγμένοι σε άλλους, πράγμα που θα γεννούσε εξεγέρσεις και συνωμοσίες  από τη μία πλευρά, αλλά και τιμωρητικές συμπεριφορές από την πλευρά του  κατακτητή. 

2. Επέκταση και σταθεροποίηση της κυριαρχίας του με τις ακόλουθες ενέργειες  -ειρηνική ένταξη των φυλών και των λαών που συναντούσε κατά την εκστρατεία του,  αλλά και χρήση της δύναμης των όπλων για όσους δεν έπειθε να ενωθούν μαζί του  χωρίς αντίσταση (συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος). 

-ενσωμάτωση των κατακτημένων λαών στο κράτος του, μέσα από ένα πρόγραμμα  πολιτισμικής ομογενοποίησης: 

α. ανάμειξη των ηθών και εθίμων, ώστε όλοι μαζί να συναποτελέσουν ένα αρμονικό  σύνολο, στο οποίο ο καθένας θα είχε τη θέση του.

β. ενθάρρυνση ή οργάνωση μεικτών γάμων, οι οποίοι αποτέλεσαν ένα αποτελεσματικό μέσο για τη συμφιλίωση Ελλήνων και Περσών (κρατῆρι…γάμους). 

-νέα αντίληψη για την πατρίδα: 

α. διέταξε άπαντες να θεωρούν ως πατρίδα τους η οικουμένη, και όχι μόνο η πόλη  από την οποία προέρχονταν (πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην) 

Αυτά τα χαρακτηριστικά σχετίζονται με τη νένα αντίληψη για την πατρίδα και την οικουμένη. Ειδικότερα, η αγάπη προς την πατρίδα συνεχίζει να θεωρείται βασικό  καθήκον, ωστόσο ήδη οι Στωικοί επαναπροσδιορίζουν τη σημασία του όρου. Καθώς  το άτομο δεν προσδένεται ούτε περιορίζεται στην πόλη και τον τόπο του, ο όρος  διευρύνεται, για να συμπεριλάβει ολόκληρο τον κόσμο. Η αντίληψη ότι υπάρχει  ουσιαστική και φυσική σύνδεση του καθενός με την ανθρωπότητα, η προτεραιότητα  

της ανθρώπινης ιδιότητας, είναι η βάση του στωικού κοσμοπολιτισμού. Ο Αλέξανδρος παρουσιάζεται εδώ σαν να έχει σχεδιάσει και να εφαρμόζει ένα  πρόγραμμα πολιτισμικής ομογενοποίησης. Πάντως, ο νέος ελληνιστικός κόσμος που  προέκυψε από την εκστρατεία του Αλεξάνδρου ανέδειξε καινούργιες αξίες, που  υπονόμευσαν τις αξίες των πόλεων-κρατών· και στο ηθικό- πολιτικό επίπεδο, η ηθική  του δασκάλου του Αλεξάνδρου, του Αριστοτέλη, αντιστοιχούσε στη μικρή κλίμακα  μιας πόλης και όχι στην αναδυόμενη οικουμένη. 

Σε αντίθεση με τους Ρωμαίους, οι οποίοι είχαν πάντα ως κέντρο της αυτοκρατορίας  τους τη Ρώμη, κέντρο του κράτους του Αλέξανδρου δεν ήταν η Πέλλα ή γενικότερα η  Μακεδονία. Αλλά ούτε στην Ασία ίδρυσε ένα μόνιμο κέντρο του κράτους. Το κέντρο  του κράτους του ήταν εκάστοτε εκεί όπου βρισκόταν ο ίδιος, δηλαδή το μέρος όπου  στρατοπέδευε. 

Ο Πλούταρχος εκφράζει νέες ηθικοπολιτικές αντιλήψεις, αναφέροντας ότι κριτήριο  για τον διαχωρισμό μεταξύ των Ελλήνων και των βαρβάρων δεν πρέπει να είναι η  καταγωγή τους (αφού όλοι έχουν ως κοινή πατρίδα την οικουμένη) και τα  επιφανειακά πολιτισμικά τους γνωρίσματα (ενδυμασία, οπλισμός), αλλά το ήθος. 

Επομένως, ομόφυλοι των Ελλήνων αρμόζει να θεωρούνται οι ηθικοί άνθρωποι , ενώ  αλλόφυλοι οι ανήθικοι. Στο συγκεκριμένο σημείο γίνεται αναφορά στον διαχωρισμό  των ανθρώπων από τον Ζήνωνα σε «σπουδαίους» και «φαύλους». 

Β2. 

Ο Ζήνωνας και ο Μάρκος Αυρήλιος καταγράφουν τις απόψεις τους για την  κοινωνία. 

Ειδικότερα, στο συγκεκριμένο έργο βασική θέση του Ζήνωνα είναι: α)να μη νιώθουμε τους εαυτούς μας ως κατοίκους ξεχωριστών πόλεων ή δήμων, οι  οποίοι ακολουθούν τους ιδιαίτερους κανόνες δικαίου που έχουν θεσπιστεί σε καθεμία  πόλη ή σε κάθε δήμο χωριστά αλλά προτείνει να θεωρούμε πως όλοι οι άνθρωποι  είναι συνδημότες και συμπολίτες 

β) να επικρατεί ένας κοινός τρόπος ζωής , δηλαδή με αξίες, ήθη, έθιμα κ.τ.λ. κοινά  για όλους.  

γ) να υπάρχει μία ενιαία τάξη , δηλαδή ένας κοινός τρόπος οργάνωσης ως  αποτέλεσμα ενός κοινού νόμου εξασφαλίζοντας την ευνομία, την αρμονία και την  ομόνοια μεταξύ των ανθρώπων. (ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις  ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις, ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας  καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος) Κατ’ ανάλογο τρόπο, σύμφωνα με τον 

Μάρκο Αυρήλιο, το άτομο έχει συγγενικούς δεσμούς με τους συνανθρώπους του. Για  αυτό λοιπόν το λόγο, δεν θα πράξει κάτι που αντιτίθεται στο σύνολο, αλλά θα έχει ως  σκοπό του το όφελος της κοινωνίας , αλλά και του ίδιου τους του εαυτού («με συνδέει  μια συγγένεια…μέρη»/ όσο θα θυμούμαι…αντίθετη παρόρμηση/κυλά  αρμονικά…απονέμει η πολιτεία) 

Επίσης, κατά τον Ζήνωνα, τονίζεται ότι αυτή η οικουμενική Πολιτεία (των σοφών)  θεμελιώνεται πάνω στον κοινό – δηλαδή στον αληθινό και φυσικό – νόμο, και όχι  εκείνο των συμβάσεων, όχι στο θετό δίκαιο που είναι διαφορετικό σε κάθε πόλη κράτος· κατά συνέπεια, ο νόμος εξισώνεται με τον ορθό λόγο, ο νόμος μετατρέπεται  σε φωνή της συνείδησης, σε ένα εσωτερικό ηθικό νόμο και δεν συνιστά τεχνητή  εξωτερική επιβολή. Αυτό εκφράζεται με την παρομοίωση που χρησιμοποιεί αλλά και  την οπτική εικόνα, όπου στο πλαίσιο μιας αγέλης τα ζώα δεν ανταγωνίζονται το ένα  το άλλο για την εξασφάλιση της τροφής, καθώς τα ζώα διαβιούν σύμφωνα με τον  φυσικό νόμο. (ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης) Η ιδέα  αυτή βασίστηκε στην πεποίθηση του Ζήνωνα πως ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει  σύμφωνα με τον φυσικό νόμο, ο οποίος ισχύει καθολικά για όλα τα είδη της ζωής – 

αφού η φύση είναι μία και ενιαία –, άρα μπορεί να επικρατήσει μία κοινή νοοτροπία  για όλους τους ανθρώπους, ένας κοινός τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς, που θα  αναπτυχθεί στο πλαίσιο μίας ενιαίας οργανωμένης πολιτικά κοινότητας. Με ανάλογο  τρόπο, ο Μάρκος Αυρήλιος αναφέρει ότι ο άνθρωπος αρμόζει να είναι τμήμα ενός  συνόλου το οποίο ακολουθεί τους νόμους της φύσης. Εντός του συγκεκριμένου  πλαισίου, υποστηρίζει ότι κανένας εξωγενής παράγοντας δεν δεσμεύει τη φύση να  δημιουργήσει κάτι επιζήμιο για την ίδια. Αυτό ισχύει, διότι το σύμπαν δεν  περιλαμβάνει κάτι που να μην είναι ωφέλιμο για το ίδιο. Με αυτόν τον τρόπο, ο κάθε  άνθρωπος δεν θα δυσφορήσει με όσα το σύνολο απονείμει, καθώς το όφελος του  συνόλου επιφέρει και όφελος για το άτομο, αλλά θα πράττει με σκοπό το όφελος της  κοινωνίας. (Είμαι μέρος ενός συνόλου…φυσικούς νόμους/ έχοντας αυτά κατά νου…δεν  θα δυσανασχτήσω…συμφέρει στο όλον/ Γιατί το σύμπαν δεν εμπεριέχει τίποτα που να  μην είναι προς το συμφέρον του· αυτό είναι μεν κοινό γνώρισμα όλων των φύσεων  …βλαβερό για τον εαυτό της….αρμονικά η ζωή) 

Επομένως, μεταξύ των δύο συγγραφέων παρατηρούνται ομοιότητες σχετικά με τις  απόψεις τους για τη σχέση ατόμου και συνόλου. 

Β3. 

α) ένταση 

β)προαιρετική 

γ)κράση 

δ)πληθυσμού 

ε)χρήσης 

Β4.  

1γ 

2α 

3β 

4α 

5α

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

Γ1. Οι αρχηγοί στη Σάμο και κυρίως ο Θρασύβουλος, ο οποίος είχε πάντα την ίδια  γνώμη, όταν άλλαξε την πολιτική κατάσταση ώστε να επιστρέψει ο Αλκιβιάδης,με  συνέλευση έπεισε το σύνολο των στρατιωτών.Και αφού ψήφισαν αυτοί να τον  ανακαλέσουν και να τον αμνηστεύσουν, όταν έπλευσε (ο Θρασύβουλος)στον  Τισσαφέρνη, έφερε τον Αλκιβιάδη στη Σάμο θεωρώντας ως μόνη σωτηρία εάν  μετέστρεφαν τον Τισσαφέρνη από τους Πελοποννησίους προς το μέρος τους. 

Γ2. Ο Αλκιβιάδης εσκεμμένα μεγαλοποιεί την επιρροή που ασκούσε στον  Τισσαφέρνη.Έτσι κατορθώνει να εκφοβίσει τους ολιγαρχικούς και να οδηγήσει στην  διάλυση των οργανώσεών τους, να αυξήσει το κύρος του στους Αθηναίους  στρατιώτες και να τους εμψυχώσει και τέλος, να καλλιεργήσει αμφιβολίες για το  πρόσωπο του Τισσαφέρνη στους συμμάχους του. 

Γ3α 

πλήθεσι 

ἰδιαιτέραν/ἰδιωτέραν 

πλεῖστα 

ὑμᾶς αὐτάς 

ὑπαρχόντων 

ἐλπίδι 

Γ3β. 

πέπεικε 

ἐψηφισμένων 

πεπλευκώς 

καταγήοχε/κατῆχε 

Γ4α. 

τά πράγματα: αντικείμενο στο μετέστησε 

ἂδειαν: άμεσο αντικείμενο στο ψηφισαμένων 

ὡς τον Τισσαφέρνην: εμπρόθετος της κατεύθυνσης σε πρόσωπο στη μετοχή  πλεύσας 

ἐκκλησἰας: υποκείμενο στη μτχ γενομένης 

τῶν μελλόντων:επιθετική μτχ σε θέση γενικής αντικειμενικής από το ἐλπίδας οἲκοι: επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στην μετοχή ἔχοντες τῷ Τισσαφέρνει: δοτική αντικειμενική στο πολέμιοι 

Γ4β.

Χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος κατῆγεν, το  Θρασύβουλος => 

ἐπεί ἔπλευσε 

ΟΡΟΣΗΜΟ ΠΕΙΡΑΙΑ & ΡΑΦΗΝΑΣ 

ΓΑΒΡΙΛΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 

ΚΟΤΣΗΣ ΓΑΒΡΙΗΛ 

ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ 

ΜΟΥΣΟΥΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ