Όσοι επισκέπτονται το μαγευτικό νησί της Τήνου, αξίζει να δουν τον Πύργο ,το γραφικό χωριό που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Εθνικός μας Μαρμαρογλύπτης, Γιαννούλης Χαλεπάς.
Το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στον Πύργο ( Μουσείο πλέον) , έχει εμφανή τα σημάδια της παρουσίας του καλλιτέχνη : Τα κρεμασμένα ρούχα, τα ιδιόχειρα σημειώματα, οι οικογενειακές φωτογραφίες, τα προσωπικά του αντικείμενα, το υπνοδωμάτιο και το εργαστήριό του θυμίζουν τη μυθιστορηματική ζωή του κορυφαίου Έλληνα γλύπτη .
Μια ζωή γεμάτη από θλίψη, κοινωνική απόρριψη καθώς χαρακτηριζόταν ως ο ” τρελός του χωριού ” από τους συγχωριανούς του ,μια ζωή γεμάτη από κόντρα και συγκρούσεις με τον πατέρα του , όπως και ξύλο και τιμωρία από την επιβλητική μητέρα του.
Μια ζωή ταυτισμένη τόσο με το μάρμαρο όσο και με έναν ανεκπλήρωτο έρωτα .
Μια ζωή που η δόξα και η κοινωνική αναγνώριση εντός Ελλάδος, άργησε πάρα πολύ … Η Ευρώπη υποκλίνεται πολύ νωρίς στο ταλέντο του…
Η Ελλάδα τον αναγνωρίζει προς το τέλος της ζωής του…
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς γεννήθηκε στις 24 Αυγούστου του 1851 και μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον μαρμάρου και πηλού . Ο πατέρας του Ιωάννης, αν και τεχνίτης και αυτός, συγκαταλεγόταν στους μεγαλύτερους και πιο πετυχημένους επαγγελματίες με επιχειρηματική δραστηριότητα εντός και εκτός Ελλάδος .
Από πολύ μικρή ηλικία ξεχώριζε από τα υπόλοιπα παιδιά . Ήταν ευαίσθητος, εύθικτος και εκκεντρικός. Αντιλήφθηκε ότι ήταν γεννημένος γλύπτης αρκετά νωρίς .
Η ΜΗΤΕΡΑ ΤΟΥ
Η μητέρα του Ειρήνη, το γένος Λαμπαδίτη, ήταν μια αυταρχική και καταπιεστική μητέρα. Αγαπούσε τον πρωτότοκο γιο της περισσότερο από υπόλοιπα παιδιά της, αλλά ήταν κι εκείνη που άσκησε πάνω του σοβαρή επίδραση.
Η τιμωρία, το ξύλο από τα επτά του χρόνια, ο φόβος και οι απειλές οδήγησαν τον Χαλεπά, στην άρνηση της αγάπης του για εκείνη. Η μητέρα του ήταν αποφασισμένη να μην αφήσει τον γιο της να γίνει μαρμαράς. Είχε άλλες φιλοδοξίες για τον Γιαννούλη, θεωρούσε τη δουλειά του μαρμαρά κατώτερη. Η όποια μορφή βίας ( ψυχολογική κυρίως) δεν έλειψε λοιπόν από το οικογενειακό περιβάλλον του καλλιτέχνη.
Ο εξωτερικός χώρος του σπιτιού όπως είναι σήμερα
Για πολύ καιρό ο Χαλεπάς δεν ξαναμπήκε στο εργαστήρι του πατέρα του, αλλά εξακολουθούσε να πηγαίνει σε άλλα εργαστήρια του χωριού.
Η ΑΠΟΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥ
ΑΠΟ ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΜΕ ΑΡΙΣΤΑ !
Το 1869, όλη η οικογένεια πήγε στην Αθήνα για να παρακολουθήσει ο Γιαννούλης μαθήματα γλυπτικής στο Πολυτεχνείο.. Ήταν μια περίοδος που ανυπομονούσε να βρει έκφραση το ταλέντο του . Δάσκαλός του ήταν ο Ελληνοβαυαρός Λεωνίδας Δρόσης. Αποφοίτησε με άριστα το 1872. Ήταν μόλις είκοσι ενός ετών.
Η ΦΟΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΜΟΝΑΧΟΥ
Έναν χρόνο μετά, το 1873, με υποτροφία του Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας της Τήνου, πήγε στο Μόναχο, όπου σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Κατά τη παραμονή του στο Μόναχο δεν είχε σημαντικούς έρωτες ούτε και πολλές φιλίες, πέρα από τη γνωριμία με έναν συμφοιτητή του, τον Γιώργο Κωνσταντινίδη. Ο μοναδικός του έρωτας ήταν η Μαριγώ Χριστοδούλου.
Στο Μόναχο εξέθεσε τα έργα του «Το παραμύθι της Πεντάμορφης» και «Ο Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα», για τα οποία και βραβεύτηκε με το Χρυσό Μετάλλιο. Τον «Σάτυρο που παίζει με τον Έρωτα» τον παρουσίασε μαζί με το ανάγλυφο της «Φιλοστοργίας» σε έκθεση στο Ζάππειο, στην Αθήνα.
Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΗΣ ΥΠΟΤΡΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ .
Η υποδοχή που του επιφυλάχθηκε ήταν ανεξήγητα αρνητική. Ο Γιαννούλης Χαλεπάς πληγωνόταν από την πατρίδα του. Η πρώτη ήταν όταν του έκοψαν την υποτροφία στο μισό, η άλλη όταν καθυστέρησε για έναν χρόνο και η τρίτη όταν διακόπηκε. Γι’ αυτό, στις αρχές της άνοιξης του 1876 επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε το δικό του εργαστήριο.
Δεν άργησε να επισκεφθεί το χωριό του με τη σκέψη ότι εκεί θα συναντούσε την αγαπημένη του και συγχωριανή του Μαριγώ.
Ο ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ
Πριν από την επιστροφή του στην Αθήνα, αποφασίζει να πάει στο σπίτι των Χριστοδούλου για να ζητήσει το χέρι της. Του το αρνήθηκαν και αυτή η απόρριψη καθόρισε τη ζωή του . Αυτός ο ανεκπλήρωτος έρωτας θα σηματοδοτούσε την αρχή της κατάρρευσής του.
Η ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ ΤΟΥ ΧΑΛΕΠΑ .
ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΟΥ ΙΔΙΟΦΥΟΥΣ ΜΑΣ ΓΛΥΠΤΗ .
Τον Γενάρη του 1878 τον επισκέπτεται στο εργαστήριό του στην Αθήνα μια μαυροφορεμένη γυναίκα, η μητέρα της Σοφίας Αφεντάκη που είχε φύγει από τη ζωή μόλις στα 18 της χρόνια από φυματίωση. Η γυναίκα αυτή ζητά από τον Γιαννούλη Χαλεπά ένα ταφικό μνημείο με το άγαλμα της κόρης της. Αυτό το αριστούργημα της νεοελληνικής γλυπτικής καταγράφηκε ως το κορυφαίο έργο του. Παραμένει αξεπέραστο, στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας .
Το έργο προκάλεσε τον φθόνο των ομοτέχνων του. Η ψυχική του υγεία επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο.
Κάθε έργο του το κατέστρεφε.. Η κατάστασή του δεν βελτιώθηκε, έτσι, ύστερα από δέκα χρόνια, επέστρεψε στην Τήνο.
Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΦΡΕΝΟΚΟΜΕΙΟ
ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ .
Το 1888, μετά από απόπειρες αυτοκτονίας, ο γλύπτης εισάγεται στο Φρενοκομείο της Κέρκυρας.
Εκεί παραμένει 13 έτη, ως τις 6 Ιουνίου του 1902. Πεθαίνοντας ο πατέρας του, η μητέρα του αποφασίζει να τον παραλάβει ως «ήσυχο».Οι κόντρες και οι συγκρούσεις με τον πατέρα του άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στη ζωή του ΓιαννούληΧαλέπα.
Με την έξοδό του και την επιστροφή του στον Πύργο ο Γιαννούλης Χαλεπάς στρέφεται στη βοσκή των ζώων και σε αγροτικές εργασίες.. Είχε αποκοπεί από την τέχνη της γλυπτικής,που τόσο αγαπούσε .
Ο σπουδαίος ποιητής Κωστής Παλαμάς, το 1915, στην εφημερίδα «Εμπρός», θα γράψει για τον Χαλεπά πως «το φως της τέχνης έπαυσεν να φωτίζει τον δρόμο του» και «απέμεινε ζωντανόνεκρος» στον γενέθλιο τόπο του.
Φωτογραφίες του καλλιτέχνη μέσα από το σπίτι του , που τωρα είναι Μουσείο στον Πύργο της Τήνου .
Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΤΟΥ.
Τον επόμενο χρόνο η μητέρα του πεθαίνει ξαφνικά, ενώ είχε θρηνήσει ήδη τον θάνατο δύο παιδιών της.
Δίπλα στη σορό της μητέρας του ο Γιαννούλης στεκόταν με απάθεια. Φέρεται να είπε στις ανιψιές του που μοιρολογούσαν: «Σωπάστε κι εγώ θα πιάσω την τέχνη να δουλεύω». Αισθανόταν πια ελεύθερος.
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΠΥΡΓΟ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΟΥ ΑΡΓΗΣΕ ..
Τον επόμενο χρόνο ξεκινά μια νέα, μοναχική ζωή στο σπίτι του στον Πύργο. Πολλά έργα του το 1923, αντιγράφηκαν απο τον Θωμά Θωμόπουλο , όπου και τα παρουσίασε μετά από δύο χρόνια στην Ακαδημία Αθηνών. Από την έκθεση αυτή το 1927 ο Χαλεπάς βραβεύτηκε με το Αριστείο των Τεχνών.
Στα 76 του χρόνια ο σπουδαίος καλλιτέχνης θα αναγνωριστεί δημοσίως και θα καταφέρει να γίνει αποδεκτός από τον πνευματικό κόσμο.
«Όλα έρχονται καθυστερημένα» θα πει, ανήμπορος πλέον να χαρεί τη δόξα και την ευτυχία.
Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ.
Το 1930, η ανιψιά του Ειρήνη Χαλεπά τον προτρέπει να εγκατασταθεί στο σπίτι της, στη Νεάπολη, στην οδό Δαφνομήλη 35 , όπου, θα εργαστεί εντατικά. Ήταν πλέον μια αναγνωρισμένη προσωπικότητα των τεχνών.
Τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του έμεινε σ’ εκείνο το σπίτι της ανιψιάς του. Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1938 ο Γιαννούλης Χαλεπάς αφήνει την τελευταία του πνοή .
Τα έργα του που σώζονται ως σήμερα υπολογίζονται περίπου σε 150, που περιλαμβάνουν γλυπτά αλλά και σκίτσα.
Το σπίτι του στον Πύργο της Τήνου, αποτυπώνει την μυθιστορηματική ζωή του καλλιτέχνη που δυστυχώς δεν είχε ποτέ αίσιο τέλος.
Κεντρική φωτο :Η επίσκεψη του Γιαννούλη Χαλεπά στην “Κοιμωμένη” του τον Αύγουστο του 1930 , μαζί με τις ανιψιές του Ειρήνη Χαλεπά, Ευτυχία και Μαριάνθη Κουβαρά .
Αγγλική Φιλολογία.
Πτυχιούχος Ισπανικής, Γαλλικής, Ιταλικής και Αγγλικής γλώσσας.
Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος.
Πηγές:
https://www.ert.gr/…/giannoylis-chalepas-80-chronia-apo-to…/
https://www.enimerotiko.gr/…/giannoylis-chalepas-i-aytarch…/
https://karouzo.com/thaumasto-ergo-poliodinos-zoi/
